De keuzestress van de dertiger

Ze zijn hoogopgeleid, opgegroeid in welvaart, kunnen alles bereiken wat binnen hun mogelijkheden ligt en toch vragen ze zich geregeld af: Is dit nu alles? De dertigers hebben last van stress, keuzestress wel te verstaan. Onderzoek wijst uit dat teveel keuze leidt tot een lager gevoel van tevredenheid. Is de kwaliteit in de verdrukking gekomen door de kwantiteit?

Vroeger zei mijn moeder als we erg veeleisend waren: “Ik heb maar twee handen dus ik kan niet alles tegelijk.” Maar tegenwoordig lijkt het erop of we alles tegelijk moeten kunnen. En toch hebben we nog steeds hetzelfde lijf en maar twee handen. We willen ook alles: een gezin, een goede baan, er super gestroomlijnd uitzien en een goede partner en een perfecte ouder zijn. Maar we willen onszelf ook niet tekort doen en vooral genieten van het leven. Dat leidt nogal eens tot problemen. Door al dat moeten raken we in de stress.

Vooral de dertigers hebben daar extreem veel last van. Dertigerstress of dertigers dilemma wordt het wel genoemd. De afgelopen jaren hebben er onderzoeken plaatsgevonden naar het dilemma en is er veel literatuur over verschenen. Een mooi voorbeeld is het boek ‘Het dertigers dilemma’ van psychologe Nienke Wijnants, waarin de keuzestress van de dertigers wordt beschreven. Vroeger hadden we de keuze uit twee televisiekanalen, tegenwoordig uit tientallen. Vroeger had je maar een paar merken shampoo en kijk nu eens in het schap: welke moeten we nemen?

Naast de hoeveelheid aan keuzemogelijkheden is naar mijn idee een deel van de problematiek terug te voeren naar de opvoeding. De ouders van deze generatie dertigers, de babyboomers, waren jong in de jaren ’60. De tijd waarin vrijheid voorop stond. Zij gooiden het juk af van “het moeten” dat tijdens de wederopbouw in de naoorlogse jaren door hun ouders was opgelegd. Ze gingen massaal in protest tegen de gevestigde orde. Zij die vrijheid zochten en vonden hebben hun kinderen ook alle vrijheid gegeven. Zij hebben laten zien welke mogelijkheden er zijn zonder daarbij regels en grenzen aan te geven. Met als gevolg dat de volgende generatie geen keuzes kan maken en zichzelf geen grenzen kan stellen.

De steeds complexer wordende maatschappij legt ons ook steeds meer druk op. De afbouw van de verzorgingsstaat is een feit en betekent dat we veel meer zaken zelf moeten regelen. De gezinnen zijn kleiner, waardoor de kinderen van vandaag veel meer in de schijnwerpers staan. Door alle mogelijkheden die onze ouders ons bieden wordt van ons perfectie verwacht. Hoe vaak klinkt het nog na in onze oren: “Kind, toen ik zo oud was als jij had ik dat allemaal niet”. Iedere ouder wil het beste voor zijn kinderen: goede schoolopleiding, zakgeld, alle nieuwste snufjes op technologisch gebied, mogelijkheden om te sporten en ga zo maar door.

Ook op het werk neemt de druk toe. Werkgevers verwachten een brede inzetbaarheid en gaan er vanuit dat medewerkers in zichzelf investeren en voldoende aandacht besteden aan zelfontplooiing. Al deze elementen leiden tot stressachtige symptomen zoals: vermoeidheid, slecht slapen, prikkelbaar tot burn-out aan toe. Vooral vrouwen hebben last van het dertigers dilemma, zeker 55% van de vrouwen, tegen 38% van de mannen tussen de 27 en 34 jaar zegt de symptomen te herkennen. Dit is volgens Wijnants toe te schrijven aan de druk die rond hun dertigste ontstaat over het al dan niet krijgen van kinderen. En als het eenmaal zover is krijgen de vrouwen naast het werken ook nog de voornaamste zorgtaken erbij.

De grenzeloosheid, de toegenomen welvaart, de ongekende mogelijkheden en de keuzevrijheid laten nu juist de keerzijde zien. Als we alles hebben of kunnen krijgen waar ligt dan nog de uitdaging? Veel dertigers lopen aan tegen de basale levensvragen die zich voorheen voordeden bij een midlifecrisis, zoals ‘Wat is de zin van mijn bestaan?’ ‘Wat is het doel op aarde?’ ‘Waarom ben ik hier?’

De aanpak
Het dertigers dilemma is een serieus probleem waar onze hele samenleving mee te maken heeft. Daarom is het van belang de problemen aan te pakken. Te beginnen bij de opvoeding van de huidige generatie. Er is helemaal niets mis mee om duidelijke regels en grenzen te stellen en als ouder te laten zien wat autoriteit is, ondanks de trend dat je opvoeder je beste vriend is. En voor de dertigers die er midden in zitten is het herkennen en erkennen van het dertigers dilemma al een belangrijke stap vooruit. Tenslotte zijn ze niet de enige. Wat voor de meesten goed blijkt te werken is om een tijd een onafhankelijke coach in de arm te nemen die zaken bespreekbaar weet te maken, helpt bij het stellen van grenzen en helpt een reëel beeld van de toekomst te schetsen.

De voordelen
Ook is er duidelijk een positieve kant te herkenen, want eenmaal weer op de rit blijkt de aandacht die besteed is aan zelfreflectie en het zingevingvraagstuk een waardevolle en nuttige ervaring waar men rijker en sterker uit naar voren komt.

En hoe zit het met mij? Hoewel ik inmiddels buiten de leeftijdcategorie val heb ik rond mijn 37e een midlifecrisis gehad. Ook ik ben er beter en bewuster uit gekomen en heeft het mijn leven verrijkt. Toch moet ik ook nu nog wel eens gas terugnemen omdat ik denk dat ik alles tegelijk kan. Zoals een blogje schrijven, ach dat doen we wel even tussendoor, iedere week moet wel lukken. Maar het moet ook wel een beetje niveau hebben en niet hopeloos gekrakeel. Dus ja, dan gaat er wat tijd en aandacht in zitten. En waar gaat het eigenlijk om: de kwantiteit of de kwaliteit? En dus zijn we weer waar we deze blog mee begonnen zijn.

Mijn kinderen zullen later vast wel zeggen dat hun moeder hopeloos ouderwets is, want tenslotte is ze van de vorige eeuw. Maar ik probeer ze duidelijke grenzen en regels mee te geven en ik hoop dat ik ze toch wat nuchterheid van de vorige eeuw kan bijbrengen en dat liefde en kwaliteit van leven meer waard is dan alle bezit van de wereld.

Meer lezen:
Het dertigers dilemma - Nienke Wijnants
Dertigers in crisis - Ronald van Aggelen & Eelco van de Stolpe